Tuesday, February 25, 2025

മെസ്സിയർ 6: ബട്ടർഫ്ലൈ ക്ലസ്റ്റർ

 


ബട്ടർഫ്ലൈ ക്ലസ്റ്റർ എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന മെസ്സിയർ 6 (M6) തെക്കൻ നക്ഷത്രരാശിയായ സ്കോർപിയസിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഒരു ശോഭയുള്ള തുറന്ന ക്ലസ്റ്ററാണ്. ഭൂമിയിൽ നിന്ന് ഏകദേശം 1,600 പ്രകാശവർഷം അകലെ, ഗാലക്സി കേന്ദ്രത്തിൻ്റെ ദിശയിലാണ് ഇത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്.


അമേരിക്കൻ ജ്യോതിശാസ്ത്രജ്ഞനായ റോബർട്ട് ബേൺഹാം മെസ്സിയർ 6-നെ ബട്ടർഫ്ലൈ ക്ലസ്റ്റർ എന്ന് നാമകരണം ചെയ്തു, അദ്ദേഹം അതിനെ വിശേഷിപ്പിച്ചത് "തുറന്ന ചിറകുകളുള്ള ഒരു ചിത്രശലഭത്തിൻ്റെ രൂപരേഖ നിർദ്ദേശിക്കുന്ന ആകർഷകമായ ഒരു കൂട്ടം" എന്നാണ്. ക്ലസ്റ്ററിന് 4.2 ദൃശ്യകാന്തിമാനമുണ്ട്. പുതിയ പൊതു കാറ്റലോഗിലെ അതിൻ്റെ പദവി NGC 6405 ആണ്


മെസ്സിയർ 6 ന് ഏകദേശം 100,000 ദശലക്ഷം വർഷം പഴക്കമുണ്ട്. അതിലെ തിളക്കമുള്ളതും ദൃശ്യമാകുന്നതുമായ നക്ഷത്രങ്ങളിൽ ഭൂരിഭാഗവും സ്പെക്ട്രൽ ക്ലാസ് B4-B5 ൽ പെടുന്ന ചൂടുള്ള, ഇളം, നീല നക്ഷത്രങ്ങളാണ്. എന്നിരുന്നാലും, ക്ലസ്റ്ററിലെ ഏറ്റവും തിളക്കമുള്ള നക്ഷത്രം K എന്ന സ്പെക്ട്രൽ ക്ലാസിൽ പെടുന്ന ഒരു ഓറഞ്ച് ഭീമനാണ്.


BM Scorpii (HD 160371) എന്ന നക്ഷത്രം ഒരു അർദ്ധ റെഗുലർ വേരിയബിളാണ്, കാന്തിമാനം 5.5 മുതൽ കാന്തിമാനം 7 വരെയുള്ള തെളിച്ചത്തിൽ വ്യതിയാനങ്ങൾ കാണിക്കുന്നു. 51-നും 95-നും ഇടയിൽ ഒരേ തന്മാത്രാ മേഘത്തിൽ രൂപംകൊണ്ട മെസ്സിയർ 6-ലെ നക്ഷത്രങ്ങൾ ബഹിരാകാശത്തിലൂടെ ഒരുമിച്ച് നീങ്ങുന്നു. ഗുരുത്വാകർഷണത്താൽ അവ പരസ്പരം അയഞ്ഞ ബന്ധിതമാണ്.



1654-ന് മുമ്പ് ഇറ്റാലിയൻ ജ്യോതിശാസ്ത്രജ്ഞനായ ജിയോവാനി ബാറ്റിസ്റ്റ ഹോഡിയേർണയാണ് ഈ ക്ലസ്റ്റർ കണ്ടെത്തിയത്. ഗ്രീക്ക് ജ്യോതിശാസ്ത്രജ്ഞനായ ക്ലോഡിയസ് ടോളമി രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ M6-ൽ നിന്ന് അഞ്ച് ഡിഗ്രി തെക്കുകിഴക്കായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന അടുത്തുള്ള മെസ്സിയർ 7 (ടോളമി ക്ലസ്റ്റർ) നിരീക്ഷിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുമ്പോൾ ഇത് കണ്ടിരിക്കാം. ടോളമി ക്ലസ്റ്റർ വളരെ തെളിച്ചമുള്ളതും വലുതുമായ ഒരു തുറന്ന ക്ലസ്റ്ററാണ്, ഇത് ഭൂമിയോട് വളരെ അടുത്താണ്, 980 പ്രകാശവർഷം.


1745-46-ൽ സ്വിസ് ജ്യോതിശാസ്ത്രജ്ഞനായ ഫിലിപ്പ് ലോയ്സ് ഡി ചെസോസ് സ്വതന്ത്രമായി M6 കണ്ടുപിടിച്ചു, അതിനെ "വളരെ നല്ല നക്ഷത്രസമൂഹം" എന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചു.


തെക്കൻ നക്ഷത്രരാശികളിൽ പലതും മാപ്പ് ചെയ്യുന്നതിൽ പ്രശസ്തനായ ഫ്രഞ്ച് ജ്യോതിശാസ്ത്രജ്ഞനായ അബ്ബെ നിക്കോളാസ് ലൂയിസ് ഡി ലക്കെയ്ൽ, 1752-ലെ തൻ്റെ കാറ്റലോഗിൽ M6-നെ Lac III എന്ന് ഉൾപ്പെടുത്തി. 1752 ജൂൺ 16-ന് ലക്കെയ്ൽ ഈ ക്ലസ്റ്ററിനെ നിരീക്ഷിക്കുകയും അതിനെ "മൂന്ന് സമാന്തര ബാൻഡുകളായി വിനിയോഗിക്കുകയും 20 മുതൽ 25 വരെ വ്യാസമുള്ളതും നെബുലോസിറ്റി ഉള്ളതുമായ ചെറിയ നക്ഷത്രങ്ങളുടെ ഒരു പ്രത്യേക ക്ലസ്റ്റർ" എന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചു.


1764 മെയ് 23-ന് ചാൾസ് മെസ്സിയർ തൻ്റെ കാറ്റലോഗിൽ ക്ലസ്റ്ററിൽ പ്രവേശിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ എൻട്രി ഇങ്ങനെയായിരുന്നു: "ധനു രാശിയുടെ വില്ലിനും സ്കോർപിയസിൻ്റെ വാലിനും ഇടയിൽ ചെറിയ നക്ഷത്രങ്ങളുടെ ഒരു കൂട്ടം. നഗ്നനേത്രങ്ങൾക്ക്, ഈ ക്ലസ്റ്റർ നക്ഷത്രങ്ങളില്ലാതെ ഒരു നീഹാരിക രൂപപ്പെടുന്നതായി തോന്നുന്നു; എന്നാൽ ഒരു വ്യക്തി അന്വേഷണത്തിനായി ഉപയോഗിക്കുന്ന ഏറ്റവും ചെറിയ ഉപകരണം ഉപയോഗിച്ച് പോലും ചെറിയ [മങ്ങിയ] നക്ഷത്രങ്ങളുടെ ഒരു കൂട്ടം കാണുന്നു. (വ്യാസം. 15′)”


M6 ൻ്റെ ദൂരം, നക്ഷത്രങ്ങളുടെ എണ്ണം, മറ്റ് ഗുണങ്ങൾ എന്നിവ ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ട് വരെ കണക്കാക്കിയിരുന്നില്ല.


1959-ൽ, സ്വീഡിഷ് ജ്യോതിശാസ്ത്രജ്ഞനായ അകെ വാലൻക്വിസ്റ്റ് 80 നക്ഷത്രങ്ങളെ തിരിച്ചറിഞ്ഞു, അവയെല്ലാം 54 ആർക്ക് മിനിറ്റ് വ്യാസമുള്ള പ്രദേശത്തിനുള്ളിൽ കിടക്കുന്നു. M6 ൻ്റെ പ്രധാന ഭാഗത്തിന് 25 ആർക്ക് മിനിറ്റുകളുടെ കോണീയ വ്യാസമുണ്ട്, ഇത് രേഖീയ വ്യാസത്തിൽ ഏകദേശം 12 പ്രകാശവർഷമാണ്.



ബൈനോക്കുലറിലാണ് മെസ്സിയർ 6 നന്നായി കാണുന്നത്. അതിൻ്റെ പ്രത്യക്ഷ വലിപ്പം ഏകദേശം പൂർണ്ണചന്ദ്രനുടേതിന് തുല്യമാണ്. ക്ലസ്റ്ററിൽ 300-ലധികം നക്ഷത്രങ്ങൾ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. ബൈനോക്കുലറുകൾ ഏതാനും ഡസൻ മാത്രം വെളിപ്പെടുത്തുന്നു, ഒരു ചെറിയ ദൂരദർശിനി 11-ാമത്തെ കാന്തിമാനത്തേക്കാൾ 80 നക്ഷത്രങ്ങളെ കാണിക്കും.

കിഴക്കൻ സ്കോർപിയസിലാണ് ഈ ക്ലസ്റ്റർ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്, ഒന്നിലധികം നക്ഷത്രങ്ങളായ ഷൗല അല്ലെങ്കിൽ ലാംഡ സ്കോർപ്പിയുടെ 5 ഡിഗ്രി വടക്കും 1.5 ഡിഗ്രി കിഴക്കും. ദൃശ്യകാന്തിമാനം 1.62 ഉള്ള സ്കോർപിയസിലെ ഏറ്റവും തിളക്കമുള്ള രണ്ടാമത്തെ നക്ഷത്രമാണ് ഷൗല, ഇത് സ്കോര്പിയോൺസിന്  കുത്തനെ അതിൻ്റെ മങ്ങിയ അയൽക്കാരനായ ലെസാത്ത് (അപ്സിലോൺ സ്കോർപ്പി) അടയാളപ്പെടുത്തുന്നു. അൻ്റാരസിൽ നിന്ന് തെക്ക് ദിശയിലേക്ക് വളയുന്ന നക്ഷത്രങ്ങളുടെ രേഖ പിന്തുടർന്ന് ഷൗലയെ കണ്ടെത്താനാകും.

മെസ്സിയർ 6, മെസ്സിയർ 7, ഷൗല എന്നിവ ധനു രാശിയിലെ ടീപോട്ട് ആസ്റ്ററിസത്തിൻ്റെ വലതുവശത്ത് ബൈനോക്കുലറുകൾ ഇല്ലാതെ കാണാൻ കഴിയുന്ന ഒരു ത്രികോണം ഉണ്ടാക്കുന്നു. ടോളമി ക്ലസ്റ്റർ (M7) ആകാശത്തിലെ ഏറ്റവും തെക്കേ അറ്റത്തുള്ള മെസ്സിയർ വസ്തുവാണ്, ഇത് M6 ൻ്റെ തെക്കുകിഴക്കായി അൽപ്പം അകലെ, ചക്രവാളത്തോട് അടുത്ത് കിടക്കുന്നു, ബട്ടർഫ്ലൈ ക്ലസ്റ്റർ ആകാശത്ത് അൽപ്പം ഉയരത്തിലാണ്.

No comments:

Post a Comment