അബെൽ 78: ഒരു 'പുനർജ്ജനിച്ച' നെബുല (Abell 78: A 'Born-Again' Nebula)

 

പ്രപഞ്ചത്തിലെ ഏറ്റവും നിഗൂഢമായ പ്ലാനറ്ററി നെബുലകളിൽ ഒന്നാണ് അബെൽ 78 (Abell 78). ഇത് സൈഗ്നസ് (Cygnus) എന്ന നക്ഷത്രസമൂഹത്തിലാണ് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ഒരു സാധാരണ പ്ലാനറ്ററി നെബുലയേക്കാൾ ഇതിനെ ശ്രദ്ധേയമാക്കുന്നത്, ഇതൊരു 'പുനർജ്ജനിച്ച നക്ഷത്രം' (Born-Again Star) ഉണ്ടാക്കിയതാണെന്ന വിശ്വാസമാണ്.

എന്താണ് പ്ലാനറ്ററി നെബുല? (What is a Planetary Nebula?)

നമ്മുടെ സൂര്യനെപ്പോലെയുള്ള നക്ഷത്രങ്ങൾ അവയുടെ ആയുസ്സിന്റെ അവസാനത്തിൽ, കേന്ദ്രത്തിലെ ആണവ ഇന്ധനം (ഹൈഡ്രജൻ) തീർന്ന്, പുറംപാളികൾ പുറത്തേക്ക് തള്ളിക്കളയുമ്പോൾ രൂപപ്പെടുന്ന വാതകത്തിന്റെയും പൊടിപടലങ്ങളുടെയും മനോഹരമായ ഒരു മേഘമാണ് പ്ലാനറ്ററി നെബുല. പുറംപാളികൾ തള്ളിക്കളഞ്ഞ ശേഷം അവശേഷിക്കുന്ന വെള്ളക്കുള്ളൻ (White Dwarf) എന്ന ചൂടേറിയതും സാന്ദ്രതയേറിയതുമായ നക്ഷത്രാവശിഷ്ടം ഈ മേഘത്തിന്റെ മധ്യത്തിലുണ്ടാകും.

അബെൽ 78-ന്റെ പ്രത്യേകത (The Specialty of Abell 78)

സാധാരണ പ്ലാനറ്ററി നെബുലകളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി അബെൽ 78-ന് ഒരു അസാധാരണമായ ചരിത്രമുണ്ട് 

(Unusual History):

 * പുനർജ്ജനനം (Re-Ignition): നക്ഷത്രത്തിന്റെ കേന്ദ്രത്തിലെ ആണവ ഇന്ധനം തീർന്ന് വെള്ളക്കുള്ളനായി മാറിക്കഴിഞ്ഞ ശേഷം, ചുരുങ്ങിയ സമയത്തേക്ക് അതിന്റെ പുറംപാളികളിൽ ഹീലിയം ഇന്ധനം വീണ്ടും കത്താൻ (Helium fusion resumed) തുടങ്ങി. ഇത് ഒരു 'താപ സ്പന്ദനം' (Thermal Pulse) സൃഷ്ടിച്ചു.

 * രണ്ടാമത്തെ പുറന്തള്ളൽ (Second Ejection): ഈ പുനരാരംഭിച്ച ഊർജ്ജ പ്രവർത്തനം നക്ഷത്രത്തിൽ നിന്ന് കൂടുതൽ വേഗത്തിലുള്ളതും ശക്തവുമായ വാതകപ്രവാഹം (Faster, stronger stellar wind) പുറത്തേക്ക് തള്ളി.

 * സങ്കീർണ്ണമായ രൂപം (Complex Structure): നേരത്തെ തള്ളിക്കളഞ്ഞ, സാവധാനം നീങ്ങുന്ന വാതക മേഘത്തിലേക്ക് ഈ പുതിയ, വേഗമേറിയ വാതക പ്രവാഹം ഇടിച്ചുകയറി. ഇതിന്റെ ഫലമായിട്ടാണ് അബെൽ 78-ന് അതിന്റെ അസമമായതും സങ്കീർണ്ണവുമായ ഘടന (Asymmetrical and complex structure), പ്രത്യേകിച്ച് മധ്യഭാഗത്തുള്ള വൃത്താകൃതിയിലുള്ള ഹീലിയം വളയം (Elliptical Helium Ring), ലഭിച്ചത്.

 * രാസഘടന (Chemical Composition): ഇതിന്റെ പുറംഭാഗം കൂടുതലും ഹൈഡ്രജൻ ആണെങ്കിലും, ഉള്ളിലുള്ള വളയത്തിൽ ഹീലിയമാണ് കൂടുതലായുള്ളത്. ഇത് നക്ഷത്രത്തിന്റെ ചരിത്രത്തിലെ ഈ 'പുനർജ്ജനന' സംഭവത്തിന്റെ നേരിട്ടുള്ള തെളിവായി കണക്കാക്കുന്നു.

അബെൽ 78 നെ കുറിച്ചുള്ള പഠനങ്ങൾ നക്ഷത്രങ്ങളുടെ അന്ത്യഘട്ടങ്ങളെയും (Final stages of stellar life), അവ പ്രപഞ്ചത്തിലേക്ക് മൂലകങ്ങളെ (Elements) എങ്ങനെ വിതരണം ചെയ്യുന്നു എന്നതിനെക്കുറിച്ചും കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾ നൽകാൻ സഹായിക്കുന്നു.